MANEVİ GÜNDEM – Berat Gecesi ve Fazileti

MANEVİ GÜNDEM
Berat Gecesi ve Fazileti
Mertkan KARACA

Receb ayı ile başlayan bereket ve rahmet dolu günler, Şaban ayı ile devam ediyor. 6 Mart Pazartesi gecesi, Şaban ayının 15. Gecesi olan Berat Kandili’ni idrak edeceğiz. Birbirinden kıymetli kandil gecelerini içinde barındıran bu mübarek ayların kulluk hayatımıza yeni bir şevk ve tazelenme vesilesi olmasını Cenab-ı Hak’tan niyaz ediyoruz.
Berat Gecesi
Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi vesellemin şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Şu beş gecede yapılan duâ geri çevrilmez: Receb ayının ilk Cuma gecesi, Şaban ayının ortasındaki gece, Cuma geceleri, Ramazan bayramı ve Kurban bayramı gecesi.” (İbn-i Asâkir)
Bazı alimlere göre Berat gecesi, neredeyse Kadir gecesi kadar değerli bir gece olduğu hâlde, Kadir gecesi, Ramazan ayı içinde gizlenmiş; ancak Berat gecesi, Şaban ayında hangi gün ve gece olduğu bir lütuf olarak bildirilmiştir.
Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi vesellem buyuruyor ki:
“Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve o gecenin gündüzünde (on beşinci günde) oruç tutun. Çünkü o gece güneş batınca Allah-u Teâlâ dünyaya en yakın göğe inerek (rahmet nazarı ile bakarak) fecir oluncaya kadar, ‘Benden mağfiret dileyen yok mu, onu bağışlayayım! Benden rızık isteyen yok mu, onu rızıklandırayım! Belaya duçar olan yok mu, ona afiyet vereyim! Şöyle olan yok mu? Böyle olan yok mu?’ buyurur.” (İbni Mâce, İkâmet, 191)
Berat gecesinden evvelki gün oruç tutulması uygun olur. Bu geceyi kaza veya nafile namazlar kılarak, namazdan sonra elleri açıp hatalarımızdan tevbe ederek, Allah-u Zülcelâl’e her türlü hacetlerimiz için dua ederek ihya etmemiz tavsiye edilmiştir.
Hazret-i Âişe Vâlidemiz şöyle anlatıyor:
“Resûlullah bir gece kalktı ve namaza durdu. Nihayet secdeye vardı. Secdesini o kadar uzattı ki, ben ruhunun kabzedildiğini (vefat ettiğini) düşündüm. Kalktım, yanına vardım. Parmağına dokunuverdim. Canlı olduğunu görünce geri döndüm. O esnada secdede bulunan Allah Resûlü sızlanıyor, yalvarıyor ve şöyle diyordu:
“Allâh’ım! Azâbından affına sığınıyorum, gazabından rızâna sığınıyorum. Senden yine Sana sığınıyorum. Seni, ben, Senin kendini övdüğün gibi aslâ övemem! Seni, ancak Sen övebilirsin. Zâtına lâyık övgüyü, ancak Sen yaparsın, Allâh’ım!”
Rasûlullah başını secdeden kaldırdı, namazını tamamladı ve dedi ki:
“-Ey Âişe! Bu gecenin hangi gece olduğunu biliyor musun?”
“-Allah ve Resûlü daha iyi bilir.” dedim.
“-Bu gece, dedi, Şaban’ın yarısı, yani on beşinci gecesidir. Allah bu gece kullarına ve kullarının fiil ve davranışlarına bakar. Bağışlanmak isteyenleri bağışlar, merhamet dileyenlere merhamet eder. Kin, hased ve kötü amel sahiplerini tevbe etmezlerse, rahmetsiz, mağfiretsiz olarak olduğu gibi bırakır.” (et-Tergîb ve’t-Terhîb, II/119)
Takdir Gecesi
Bazı alimlerin tefsirlerinde beyan ettiğine göre, Allah-u Zülcelâl Berat Gecesinde o yıl olacak hadiseleri takdir eder. Bu husustaki ayet-i kerime şöyledir:
“O apaçık kitaba and olsun ki, biz onu gerçekten mübarek bir gecede indirdik. Çünkü biz onunla insanları uyarmaktayız. Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur.”(Duhan, 2-4)
Bu âyetler hakkında alimler iki görüş beyan etmişlerdir. Bazı tefsir alimleri bu mübarek gecenin Kadir Gecesi olduğunu söylemiş, bir grup alim ise; bu gecenin Berat Gecesi olduğunu söylemişlerdir.
İki görüşü birleştiren diğer bir görüşe göre de Berat Gecesi’nde başlanmakta ve bu işlem Kadir Gecesi’ne kadar devam etmektedir.
İbni Abbas’tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işlerin birbirinden ayırd edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:
Gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır. Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir. O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur. Herkesin ve her-şeyin o sene içindeki mukadderatı kaydedilir. Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselâma verilir. Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir. Ameller nüshası dünya semasında görevli melek olan İsrafil aleyhisselama verilir. Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselâma teslim edilir.
Fahreddin er-Râzî”nin açıklamasına göre bu defterlerin düzenlenmesi Berat Gecesi’nde başlar, Kadir Gecesi’nde tamamlanarak her defter sahibine teslim edilir. (Hülâsâtü’l-Beyân, XIII/5251)
Bu gece şöyle dua edilmesini tavsiye eden alimler olmuştur:
“Allah’ım, şayet ismimi saîdler defterine yazdıysan, orada sabit kıl. Şayet ismimi şakiler defterine yazdıysan oradan sil. Çünkü sen buyurdun ki, ‘Allah dilediğini siler yok eder, dilediğini de sabit bırakır, Levh-i Mahfuz Onun katındadır.'”(Ra’d, 39)
Kur’ân’ın bu gecede indirilmesi meselesine ise şöyle bir açıklama getirilmektedir:
Berat Gecesi, Kur’an-ı Kerim’in levh-i mahfuzdan dünya semasına toptan indirildiği gecedir. Buna inzal denir. Kadir Gecesi’nde ise Peygamberimiz aleyhisselatu vesselama ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır. Buna da tenzil denir.
Rabbimiz bu mübârek ayların bereketinden lâyıkıyla istifâde edebilmemizi nasip ve müyesser eylesin! Âmîn!