Ahmed bin Hadraveyh -KS-

ALLAH DOSTLARI / Ahmed bin Hadraveyh -KS-

VE HİKMETLİ SÖZLERİ

Özer Şahin

Tasavvuf büyüklerinden Ahmed bin Hadraveyh rahmetullahi aleyh Belh şehrinin tanınmış tasavvuf büyüklerindendir. Tam adı Ebû Hâmid Ahmed bin Hadraveyh bin Muhammed bin Ebî Amr el-Belhî’dir.

Zahirî ilimleri öğrendikten sonra tasavvufa yöneldi. İlk zaman Hâtem-i Es’am rahmetullahi aleyh’in talebesi idi. Ebû Turâb en-Nahşebî ve Ebû Hafs el-Haddâd rahmetullahi aleyhimanın sohbetinden istifade etti. Bâyezîd-i Bistâmî ve İbrâhim bin Edhem rahmetullahi aleyhima ile görüştü. Ebû Hafs el-Haddâd hazretleri onun için, “Ahmed’den daha büyük bir himmete, daha doğru bir hale sahip bir başkasını görmedim” derken Bâyezîd-i Bistâmî, “Üstadımız Ahmed’dir” demişti.

Hücvîrî rahmetullahi aleyh; Ahmed b. Hadraveyh hazretleri hakkında; “Horasan’ın güneşi ve fütüvvet ehlinin önderi” demiştir. Hücvîrî hazretleri ayrıca Ahmed b. Hadraveyh rahmetullahi aleyh’in er-Riâye bi-hukukıllâh adlı bir eseri olduğunu kaydeder.

Ahmed b. Hadraveyh hazretlerinin sohbetinden istifade edenler arasında Ebû Bekir el-Verrâk ile Ebü’l-Hüseyin en-Nûrî ve Ebû Abdullah el-Belhî rahmetullahi aleyhim ecmeiyn en meşhurlarıdır.

Ahmed bin Hadraveyh hazretleri, Belh emîrinin kızı Fâtıma ile evlenmişti. Hanımı Fâtıma da tasavvufta örnek bir hanım idi.

Saliha Hanım

Hanımı Fâtıma, Belh şehri Beyi’nin kızı idi. Tevbe etmek ve tasavvuf yoluna yönelmek istediği zaman Ahmed bin Hadraveyh hazretlerine haber gönderip, babasından kendisini istemesini söyledi. Ahmed bin Hadraveyh hazretleri kabûl etmeyince, ikinci defa adam gönderdi ve “Ben, seni Allah yolunu görmek isteyenlerin yolunu kesici değil, yol gösterici olmakta herkesten ileri sanıyordum” dedi.

Bunun üzerine Ahmed bin Hadraveyh rahmetullahi aleyh Fâtıma hanım’ı babasından istedi. Babası da Ahmed bin Hadraveyh hazretleri’nin bereketlerinden istifâde için kızını ona verdi. Fâtıma hanım dünyâ işlerini terk etti ve Ahmed bin Hadraveyh’le huzûr ve sükûn içinde yaşadı.

Eli Boş Gitme!

Bir gün evine bir hırsız girdi. Her tarafı aradı, fakat götürecek bir şey bulamadı. Eli boş döneceği zaman Ahmed bin Hadraveyh hazretleri:

“Ey genç! Şu kovayı al su doldur. Abdest al ve namaz kıl. Bu arada evime belki bir şey gelir, sana veririm. Böylece evimden boş dönmemiş olursun.” Genç onun dediği gibi hareket etti. Sabah olunca zengin birisi Ahmed bin Hadraveyh’e yüz elli altın getirdi. Ahmed bin Hadraveyh hazretleri bu parayı o gence vererek:

“Al bu gece kıldığın namazların karşılığıdır” dedi. Bunun üzerine gence bir hâl oldu ve:

“Yolumu kaybetmiştim, izzet ve cemâl sahibi olan Allah-u Teâlâ için bir gece hayırlı bir iş yaptım. Bana böyle ikramda bulundu” diyerek tevbe etti ve Ahmed bin Hadraveyh hazretlerinin talebelerinden oldu.

Kabul Olan Dua

Ahmed bin Hadraveyh hazretleri çok cömertti. Kendisinden yardım isteyen olunca borç alır, ihtiyaç sahibini eli boş çevirmezdi. Vefatı yaklaştığı zaman yedi yüz altın borcu vardı. Ölüm döşeğindeyken alacaklıları geldi ve yatağının çevresini sardılar. Bunu fark eden Ahmed bin Hadraveyh hazretleri:

“Allahım! Benim canımı alıyorsun, fakat onların rehini benim canımdır. Ben onların nezdinde rehin bulunuyorum. Şimdi onlar güvendikleri bir kefil aradıklarına göre, bu borcu öyle bir kişiye havale et ki, onların alacağını ödesin. Canımı o zaman al” diye duâ etti. Sözlerini bitirir bitirmez biri gelip kapıyı çalarak;

“Alacağı olanlar dışarı çıksın,” dedi. Hepsinin alacağını ödedi. Borçları ödendiği an Ahmed bin Hadraveyh hazretleri vefat etti.

Birçok eserleri bulunan Ahmed bin Hadraveyh, hayatında düstur hâline getirdiği “Allah doğrularla beraberdir” sözünün tecellisine ölüm döşeğinde de kavuşmuştur. Vefâtı sırasında yanında bulunan Muhammed bin Hâmid şöyle anlatıyor:

Ahmed bin Hadraveyh ölüm döşeğinde iken 95 yaşında idi. Kendisine bir mesele sorulunca gözleri yaşardı:

“Ey oğlum 95 senedir çaldığım bir kapı vardı. İşte şimdi o kapı bana açılıyor. Benim için seâdetle mi yoksa bahtsızlıkla mı açılıyor, bilmiyorum. Nasıl cevap verebilirim?” diye karşılık verdi.

____________________________

HİKMETLİ SÖZLERİ

“Allah ile beraber olmak isteyen “sıdk” sıfatına sarılsın. Çünkü, Allah-u Zülcelâl sadıklarla beraberdir.”

***

Buyurdu ki:

“Kalpler, cevvaldir; hareketlidir. Kalplerin bazısı Arş’ın etrafında bazısı dünyanın bağ ve bostanlarında cevelân edip dolaşır.

Kalpler birtakım kaplardan, ibârettir. Allah-u Teâlâ’nın sevgisiyle doldukları zaman, nûrun fazlası diğer uzuvlara ulaşır. Bâtılla dolduğu zaman da, ondaki karanlık diğer organlara geçer.”

***

“Marifetin hakikati, Allah-u Teâlâ’yı kalb ile sevmek, dil ile anmak ve Allah-u Teâlâ’dan başka her şeyden ümidini kesmektir.”

***

“Yoksullara hizmet eden, şu üç şeyle mükâfatlandırılır: Tevâzu, edeb güzelliği, cömertlik.”

***

“İnsanların Allah-u Teâlâ’ya en yakın olanı, güzel huylara en çok sahip olanıdır.”

***

“Gaflet uykusundan daha ağır uyku yoktur. Şehvetten kuvvetli esaret yoktur. Gaflet ağırlığı olmasaydı şehvet galip gelmezdi”

***

“Fakirliğindeki izzeti ve dervişliğindeki şerefi gizli tut. Yani halka ben fakirim diyerek sırrını açığa vurma. Çünkü fakirlik Allah-u Teâlâ’nın iyi bir ihsânı ve ikramıdır.”

***

“Sabır, fakr-u zarûrette kalanların azığı, rızâ ise âriflerin mertebesidir.”

***

Ahmed bin Hadraveyh hazretleri isimsizlik yolunu seçenlerdendi, şöhretin afet olduğunu bilenlerdendi. Bu yüzden:

“Velî kendine bir şekil verip yer aramaz. Velînin kendine mahsus bir ad ve sıfatı bulunmaz” derdi.

***

Nasihat isteyen birine:

“Nefsini mücahede ile öldür ki, müşahedeyle diriltebilesin.” demişti.

***

“Masiva ile hoşnud olan aldanmıştır.

Yol apaçıktır, Hakk zahirdir. Kur’ân ve sünnetin daveti duyulmuştur ve bu kafidir. Bundan sonraki şaşkınlık sadece körlüktür.” derdi.

***

“Amellerin en iyisi hangisidir?” sorusuna: “Allah-u Teâlâ’dan başkasına iltifât etmekten kendini korumaktır” diye cevap vermişti.

***

Bir gün yanında “Allaha firar ediniz” (Zâriyât-50) meâlindeki âyet-i kerîme okunduğunda:

“Bu her konuda kaçıp sığınılacak en hayırlı olanın Allah-u Teâlâ olduğunu öğretmektedir” dedi.