Nikâh Ve Boşama İle Alakalı Bazı Meseleler

Soru: Ric’i ve Bâin talak ne demektir?

Sarih ve kinaye talaktan her biri, dönüş imkânı olup olmaması açısından ‘ric’i ve ‘bâin’ olmak üzere iki kısma ayrılır.

Ric’i Talak; kocanın boşadığı zevcesini, iddet içinde, yeni bir nikâh akdi yapmaksızın tekrar aile hayatına kabul etme hakkına sahip olduğu talaktır. Burada kadının rızası aranmaz. Bu dönüş, ancak birinci ve ikinci talaktan sonra, henüz iddet süresi bitmeden önce yapıldığı takdirde câiz olur. İddet bitince, ric’i talak bâin olur. Bundan sonra, koca ancak yeni bir nikâhla zevcesini geri alabilir.

Bâin talak; beynunet-i suğra ve beynunet-i kübra olmak üzere iki çeşittir:

Beynunet-i suğra; kocanın ancak yeni bir nikâhla ve mehir tesbit ederek boşadığı zevcesine dönebileceği talaktır.

Beynunet-i kübra; kocanın boşadığı zevcesine onun ancak başka bir koca ile sahih bir nikâhla evlenip gerçek zifaf olduktan, ikinci kocasından da ölüm veya başka şekilde ayrılıp iddetini tamamladıktan sonra evlenebileceği boşamaya denir. Bu da üç talakla boşandıktan sonra olur ki, koca bu halde ancak zevcesi başka bir koca ile evlendikten ve boşandıktan sonra tekrar onunla evlenebilir.

Soru: İddet nedir?

İddet; kadının kocasından ayrılmasından sonra, başkası ile evlenmeden önce beklemesi gereken zamandır. Bu, kadının hamile olup olmadığının bilinmesi, Ric’i talakta evlilik hayatına tekrar geri dönme imkânının verilmesi ve boşamayı kötüye kullanmalarından insanları korumak içindir.

İddet beklemek; kitap, sünnet ve icmâ ile vaciptir.

Boşanan ve nikâhı fesh edilen kadın, hamile ise doğum yapmakla iddeti biter. Zamanın kısa ya da uzun olması arasında fark yoktur. Eğer kadın hamile olmayıp adet görüyorsa, Hanefi mezhebine göre üç defa adet görmelidir.

Şafii mezhebine göre ise üç defa temizlik görmelidir. Adetten düşmüş kimsenin ve küçüğün iddeti üç aydır.

Kocası vefat eden kadının iddeti, eğer hamile ise iddeti doğum yapmakla sona erer. Eğer kadın hamile değilse, iddet süresi vefat tarihinden itibaren ittifakla dört ay on gündür.

Soru: Bir kimse sarhoş olur ve sarhoş iken zevcesini boşarsa, boşanmış sayılır mı?

Hanefi ve Şafii mezheplerinin cumhuruna göre, bir kimse hastalanıp, sarhoşluk veren ilaçtan başka bir ilaç bulamadığı için onu içer veya zorla kendisine içki içirilir ve bunun neticesinde sarhoş olup zevcesini boşarsa, zevcesi boşanmış sayılmaz.
Bir kimse mazeretsiz içki içip sarhoş olursa, zevcesini boşadığı takdirde, zevcesi boşanmış sayılır. (el-Mühezzeb; 2/77)

Soru: Bir kimse zevcesine: “Sen şu işi yaparsan boşsun” dese, ne olur?

Hanefi ve Şafii mezhebine göre, bir kimse zevcesine: “Sen şu işi yaparsan boşsun” dese, zevcesi de o işi yaparsa bir talakı gider. Tekrar zevcesiyle beraber olmak isterse ric’at (dönüş) etmesi gerekir.
Hanefi mezhebine göre, ricat söz ile olduğu gibi fiil ile de olur. Yani zevcesine: “Seni nikâhıma geri aldım” demek ricat olduğu gibi, cinsi münasebette bulunmakla da olur. Ancak sözlü ric’attan önce fiili ric’at yapmak mekruhtur. Şafii mezhebine göre ise ric’at ancak söz ile olur.

Soru: Bir kimse zevcesine: “Falan işi yaparsam, üç talakla boşsun” dese, sonra unutarak o işi yaparsa ne olur?

Hanefi mezhebine göre, bir kimse herhangi bir işine zevcesinin boşamasını bağlar, sonra unutarak veya zorlanarak o işi yaparsa, zevcesi boşanmış sayılır.

Şafii mezhebine göre ise unutarak olursa bir şey lazım gelmez. Fakat hatırladığı halde yaparsa, zevcesi boşanmış sayılır. (Fethu’l-Vehhâb; 4/35)

Kaynak: Seyda Muhammed Konyevi; Hanefi ve Şafî Mezhebine Göre, Asrımız Meselelerine Fetvalar, Reyhani Yayınları, 3.baskı, Konya, 2006.